Bieżący 2023 r. jest rokiem jubileuszowym dla Polskiego Związku Łowieckiego. Równo sto lat temu zawiązała się w Warszawie pierwsza organizacja dająca początek ogólnopolskiego, zjednoczonego ruchu polskich myśliwych. Nic nie przyszło łatwo.
„Sklejanie” administracyjne trzech byłych zaborów, trwające walki o granice, wojna z Rosją, to wszystko odsuwało problemy łowiectwa na dalszy plan. Co prawda w poszczególnych zaborach jeszcze przed I Wojną Światową istniały organizacje o charakterze propolskim zrzeszające aktywnych myśliwych. W Warszawie był to Warszawski Oddział Cesarskiego Towarzystwa Rozmnażania Zwierzyny Łownej i Pożytecznych Zwierząt do Polowania oraz Prawidłowego Myślistwa, gdzie działali również Polacy. W zaborze niemieckim od 1860 r. funkcjonowało Towarzystwo Łowcze w Wielkim Księstwie Poznańskim. Stosunkowo najłatwiej mieli polscy myśliwi w zaborze CK Austrio – Węgier. Tam np. istniały różne organizacje na czele z Galicyjskim Towarzystwem Łowieckim z siedzibą we Lwowie czy jeszcze wcześniejsze Towarzystwo Lisowickie.
Po odzyskaniu niepodległości na terenie Polski działało w rozproszeniu 45 towarzystw oraz 20 związków o charakterze łowieckim oraz szereg kółek. Problemem było funkcjonowanie praw zaborców w zakresie polowań. Pod koniec 1920 r. w Poznaniu powstaje Polski Związek Myśliwych. Pół roku później ukazuje się odezwa tegoż związku o podjęcie prac nad utworzeniem jednolitej organizacji łowieckiej na terenie całego kraju. W tym samym czasie dochodzi do porozumienia pomiędzy nowopowstałymi organizacjami, warszawskim Polskim Towarzystwem Łowieckim a lwowskim Małopolskim Towarzystwem Łowieckim.
Rok 1922 to czas wielu różnych inicjatyw którym przyświecał jeden cel – stworzenie w kraju jednolitej organizacji łowieckiej. Aktywiści i znani w Polsce myśliwi rozpoczęli prace nad statutem. W efekcie 6 stycznia 1923 r. podczas zjazdu zjednoczeniowego przyjęto projekt statutu organizacji pod nazwą Centralny Związek Polskich Stowarzyszeń Łowieckich w Warszawie. Zaś dnia 28 kwietnia statut został podpisany przez podsekretarza stanu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i tym samym związek został wciągnięty do rejestru stowarzyszeń i związków. Datę tą należy przyjąć jako dzień powstania jednolitego ogólnopolskiego stowarzyszenia myśliwych. Pierwszym prezesem Związku został Juliusz Aleksander hrabia Bielski. Stopniowo do CZPSŁ swój akces zgłaszali myśliwi, kółka łowieckie oraz różne mniejsze, lokalne związki. Wśród centralnego aktywu myśliwych powstaje specjalna komisja której celem jest opracowanie zunifikowanego dla całego kraju prawa łowieckiego.
W rezultacie w dniu 3 grudnia 1927 r. ukazał się dekret prezydenta RP – „Rozporządzenie o prawie łowieckim”, obowiązujący w całym kraju. W 1929 r. nastąpiła zmiana dotychczasowej nazwy z CZPSŁ na Polski Związek Stowarzyszeń Łowieckich a w 1936 r. ustanowiono nową stosowaną do dzisiaj nazwę Polski Związek Łowiecki. Należy podkreślić, iż w ówczesnych czasach polujący obywatel czy kółko łowieckie nie miało obowiązku należenia do centralnego związku. Natomiast do uprawiania polowania upoważniała „karta łowiecka” wydawana dla osoby fizycznej przez starostę powiatowego. Organem prasowym związku było czasopismo „Łowiec Polski”, którego pierwszy numer ukazał się w marcu – kwietniu 1899 r. w Warszawie.
W okresie przedwojennym w Kozienicach działało Kozienickie Kółko Łowieckie, którego prezesem był Czesław Kawecki, ówczesny komisarz ziemski. Również w Pionkach istniały dwa kółka łowieckie : „Sokół” oraz „Orzeł”. Z pośród tych ostatnich wywodzili się dobrzy strzelcy odnoszący sukcesy w zawodach stendowych rangi krajowej.
Okres II wojny światowej uniemożliwił legalne prowadzenie łowiectwa. Natomiast rozpanoszyło się na dużą skalę wszechobecne kłusownictwo Niemców, mieszkańców wsi czy nawet partyzanckich oddziałów. Również ostre zimy powodowały znaczne straty wśród zwierzyny. Reaktywacja związku nastąpiła w końcu 1944 r. w Lublinie gdzie powstał Tymczasowy Komitet Organizacyjny PZŁ. A już w styczniu 1945 r. PZŁ został wpisany do rejestru stowarzyszeń, a pierwsze Walne Zgromadzenie odbyło się w Warszawie 3 listopada tegoż roku. W województwie kieleckim struktury łowieckie tworzyli myśliwi, pracownicy Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu. Pierwsze spontaniczne Walne Zebranie Organizacyjne w Kielcach odbyło się już w październiku 1945 r. W nowej rzeczywistości istniał obowiązek myśliwego oraz koła przynależności do PZŁ. W PRL oraz III RP związek przechodził poprzez różne układy organizacyjne, zachowując swoją tożsamość oraz wewnętrzną demokratyczną samodzielność. Jednak ta ostatnia przy obecnych rządach została znacznie ograniczona na rzecz władzy wykonawczej.Dzisiaj przed PZŁ i myśliwymi stoją między innymi dwa podstawowe zadania nakazane przez Unię Europejską oraz nasze państwo. Pierwsze to eliminacja ze środowiska inwazyjnych obcych gatunków takich jak szop – pracz, norka amerykańska, piżmak czy jenot oraz planowy odstrzał nadwyżki rodzimych gatunków inwazyjnych między innymi takich jak dzik, jeleń, sarna.
Obecnie w naszym rejonie działają dzisiaj dwa kozienickie koła : „Szarak” mający nawet przedwojenne tradycje oraz młodsze „Uroczysko Biele”. W Pionkach siedzibę mają trzy koła : najstarszy „Sokół” oraz „Bażant” i „Proch”. Są to koła otwarte, skupiające w swoich szeregach pasjonatów o różnych zawodach i prowadzące działalność statutową na terenie powiatu Kozienice lub najbliższej okolicy.
Opracował tekst/foto : Jerzy Kustrzepa – Komisja Kultury Zarządu Okręgowego PZŁ Radom.